Çocukların sağlıklı yaşam davranışları geliştirmelerinde, büyüme ve gelişme sürecinde günlük yaşamlarının önemli bir kısmını geçirdikleri okullar çok büyük önem taşımaktadır. Okul ortamının sağlıklı yaşam davranışları geliştirmesi açısından destekleyici çevre ortamını sağlamasının yanı sıra beceri bazlı sağlık eğitiminin verilmesi ile sağlıklı olma amacına ulaşmayı sağladığı gösterilmiştir. Okullar bilgi kazanılması, öz-düzenleme ve dayanıklılığın geliştirilmesi ve kritik karar verme becerilerini içerecek şekilde sosyo duygusal becerilerin geliştirilmesi ve sağlıklı bir gelecek açısından önemlidir. Ayrıca, sağlıklı olmanın okula devamsızlığı azaltması, okula bağlılığın artması, eğitimde performansın artması, istihdam edilme ve üretimin artması üzerinde de önemli katkısı olduğu gösterilmiştir.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Avrupa Bölgesi ve Avrupa Birliği tarafından tanımlanan okul sağlığı hizmetleri “çocuk ve ergenlerin sağlık düzeylerinin ve akademik başarılarının yükseltilmesi için bireye, topluma ve ortama özel yaklaşımları kullanarak sağlığın geliştirilmesi, sağlık durumu, büyüme ve gelişmenin izlenmesi, koruyucu sağlık hizmetlerinin tüm eğitim kurumlarında sunulmasıdır” şeklindedir.
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Birleşmiş Milletler Uluslararası Çocuklara Acil Yardım Fonu (UNICEF) nun ortak görüşüyle oluşturulan kanıta dayalı okul sağlığı hizmet modeli, ülkeler tarafından okul sağlığı hizmetlerine entegre edilmektedir. İlk olarak CDC tarafından tanımlanan “Tüm Okul, Tüm Toplum ve Tüm Çocuk (The Whole School Whole Community Whole Child-WSCC)” modelinde çocuğun fiziksel ve ruhsal sağlığının geliştirilmesi ve izlenmesi amacıyla okul ortamına, ailelere, topluma ve sağlık hizmetlerine yönelik 10 maddelik bir hizmet kapsamı tanımlanmaktadır. Okul sağlığı hizmetleri kapsamında fiziksel aktivite, beslenme, sağlık eğitimi, sosyal-duygusal çevre, fiziksel çevre, sağlık hizmetleri, danışmanlık, çalışanların genel iyilik halleri, toplum katılımı ve aile katılımının güçlendirilmesi önerilmektedir. Okullarda çocukların sağlığının geliştirilmesi ve akademik başarının yükseltilmesi için temel müdahalelerden biri aile katılımının sağlanmasıdır.
Okul eğitimi içinde çocuk, aile ve eğitimciler için önemli olan aile katılımı geniş faaliyet alanı içeren şemsiye bir bakış açısı olarak tanımlanmaktadır. Aile katılımı; çocuğun okul eğitimi sırasında aile ve eğitimcilerin tutum ve eylemlerini kapsamaktadır. Aile katılımı, ailelerin kendilerine özgü ihtiyaçları, geçmiş deneyimleri ve değerleriyle şekillenmektedir. Çocukların öğrenme süreçlerinin desteklemesine ailelerin, eğitimcilerin ve okulların aktif olarak katıldığı dinamik bir süreçtir. Bu süreç kapsamında, çocukların eğitimlerinin geliştirilmesi için karşılıklı iletişim, iş birliği, paylaşım ve sorumluluk farklı ortamlarda sürdürülmektedir. Ailelerin okul yaşamına katılması, çocukların sağlıklı olma davranışlarını olumlu olarak etkilemekte ve riskli yaşam tarzına karşı korunmasına önemli katkı sunmaktadır. Araştırmalar, okullarda aile katılımının olumlu davranışlar, yüksek akademik başarı, duygusal ve sosyal becerilerin gelişmesindeki rolünün önemli olduğunu göstermektedir. Aile katılımının okul öncesi süreçten itibaren okula uyumla başlayan olumlu etkileri, çocukluk ve ergenlik döneminde okul başarısının yükselmesinin yanı sıra sağlıklı beslenme, fiziksel aktivite, kişisel hijyen davranışlarının ve ruhsal sağlığın geliştirilmesine kadar uzanan geniş bir etkisi bulunmaktadır. Tüm bu kanıtlar, aile katılımının güçlendirilmesini ve uygulamaların yaygınlaşmasını sağlamaktadır.
Türkiye’de okul sağlığı çalışmaları kapsamında son olarak, Millî Eğitim Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı arasında 2016 yılında Okul Sağlığı Hizmetleri İşbirliği Protokolü imzalanarak Okulda Sağlığın Korunması ve Geliştirilmesi Programı başlatılmıştır. Bu programın, okul sağlığı kapsamında tüm programların, projelerin çerçevesini ve Türkiye’de okul sağlığı modelini oluşturması hedeflenmiştir. Programda 6 ana başlık belirlenmiştir. Bunlar; sağlık hizmetleri, sağlıklı ve güvenli okul çevresi, sağlıklı beslenme, sağlık eğitimi, fiziksel aktivite ve aile/toplum katılımıdır. Bu çalışma başlıklarından sağlık hizmetleri, sağlıklı ve güvenli okul çevresi, sağlıklı beslenme, fiziksel aktivite başlıklarına ilişkin programlar halen yürütülen programlar kapsamında geliştirilmiştir. Ancak, okul sağlık hizmetleri kapsamında daha önce aile katılımı için model oluşturulmasına ilişkin deneyimlerin sınırlı olması nedeniyle, eğitim ve sağlık ortak bakış açısını değerlendiren aile katılım programı henüz geliştirilememiştir.
Bu çalışma ile günümüz koşullarında aile katılımı gereksinimlerinin tanımlanması, çocukların sağlıklı beslenme, fiziksel aktivite ve hijyen davranışlarını geliştirmeye yönelik günümüzün teknolojik alt yapısından da yararlanarak aile katılımı modelini geliştirmektedir. Bu modelin okul sağlığı programlarında aile katılımına ve aile katılımı için yapılacak çalışmalara katkı sağlayacağı, toplum katılımı için bir öncül uygulama olabileceği düşünülmektedir.
Okul Sağlığı Hizmetlerinde Aile Katılımı Model Geliştirilmesi başlıklı proje çalışmasında okul sağlığı kapsamında bir aile katılımı modelinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu model kapsamında ailelerin okul etkinliklerine katılımının artırılarak, ailelerin sağlıklı yaşam davranışlarının geliştirilmesi; çocukların sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite öz-yeterliklerinin ve el hijyeni davranışlarının geliştirilmesi amaçlanmaktadır.